Στο σκληρό, βαθιά ρυτιδωμένο πρόσωπο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ο ζωγράφος μοιάζει να αποδίδει την πνευματικότητα και τις έγνοιες του κοσμοκαλόγερου με τον οποίο ένιωθε πνευματική συγγένεια. Αντίστοιχα, θαυμασμό κι αγάπη έτρεφε για τον «Αιβαλιώτη καπετάνιο». Η σημασία που έδινε στο ναυτικό φανερώνεται από την τοιχογραφία με την οποία ο δημιουργός διακόσμησε το σπίτι του κι απόκειται σήμερα στην Εθνική Πινακοθήκη.

Κι εκεί, σε αυτή την εντυπωσιακή «βιογραφία», ο Κόντογλου πάλι αποδίδει τον Αιβαλιώτη Καπετάνιο μέσα σε ένα πάνθεο από ήρωες, μυθικούς και πραγματικούς. Ο συγγραφέας του «Πέδρο Καζάς» αναδείχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους πνευματικούς δημιουργούς του 20ού αιώνα. Νέος ταξίδεψε σε πολλές χώρες της Ευρώπης, όπου γνώρισε και σπούδασε τη δυτική ζωγραφική, αλλά τελικά αφιερώθηκε στη βυζαντινή τέχνη και ιδιαίτερα στην αγιογραφία που γνώρισε σε βάθος όταν επισκέφθηκε το Άγιον Όρος, το 1923.

Στα εικαστικά μας πράγματα υπήρξε μορφή επαναστατική, γιατί χρησιμοποιεί τα βυζαντινά εκφραστικά μέσα προκειμένου να αποδώσει οτιδήποτε αφορά την εποχή του και τον κόσμο. Θέλησε δηλαδή μια τέχνη, όχι απλώς με εθνική μορφή, αλλά κατανοητή, ικανή να μιλήσει στο πλατύ κοινό βρίσκοντας πρόσφορο έδαφος στην τέχνη της εικόνων, την γλώσσα των αγραμμάτων όπως την αποκαλούσε ο Ιωάννης Δαμασκηνός, για να εκφράσει την αμεσότητα και την επίδρασή της.